Aan het begin van elk jaar worden van alle woningen in Nederland de WOZ-waarde vastgesteld. De WOZ-waarde wordt voor verschillende belastingheffingen gebruikt. De meest bekende zijn de onroerend goed belasting en de waterschapslasten, omdat je daar jaarlijks een aparte nota van krijgt. Verder wordt deze waarde ook gebruikt voor het bepalen van de inkomstenbelasting, het zogenaamde eigenwoningforfait dat je elk jaar bij je inkomen moet optellen. Tenslotte in geval van het verkrijgen van een schenking of erfenis waarover belasting moet worden betaald.
Zolang je zelf in je huis blijft wonen is een lage WOZ-waarde gunstig, omdat je dan minder onroerend goed belasting, eigenwoningforfait en Waterschapslasten betaald. Een hogere WOZ-waarde kan gunstig zijn voor het bepalen van de hypotheekrente, tenminste als je genoeg overwaarde hebt. In andere gevallen moet je toch een taxatierapport overleggen. Op moment van verkoop kan een hogere WOZ-waarde de biedingen misschien iets beïnvloeden, maar verwacht daar niet te veel van.
De WOZ-waardes zijn openbaar, deze kun je dus van elke woning opvragen op de website van www.wozwaardeloket.nl. Meestal wordt de WOZ-waarde jaarlijks aangepast aan de algemene prijsontwikkelingen van verkochte woningen. In bepaalde gevallen kunnen waardes ook worden aangepast aan recente verkopen in de buurt, dan zie je soms dat huizen in een bepaalde straat wat extra worden aangepast (doorgaans verhoogd) op basis van recente transacties. De vaststelling gebeurt best wel globaal, zonder dat woningen worden bekeken. Kleine verbouwingen, een luxe keuken of badkamer speelt in principe geen rol. Behalve de waardes van woningen speelt het WOZ-tarief een rol. Ook deze worden jaarlijks door de gemeenten vastgesteld. De totale belastinginkomsten voor een gemeente mogen niet ongelimiteerd stijgen. De onroerend goed belasting is een belangrijke inkomstenbron voor elke gemeente. Aan de andere kant brengt de jaarlijkse vaststelling en de behandeling van de vele duizenden bezwaarschriften ook veel kosten met zich mee.
In de praktijk zien we dat de WOZ-waarde over het algemeen eens stuk lager is dan de vraagprijs van een woning, zeker gezien de forse prijsstijgingen van de afgelopen jaren. Daarbij komt dat de waarde wordt vastgesteld per 1 januari van het voorgaande jaar, de waarde loopt dan sowieso al een jaar achter. Als je een huis wilt kopen of verkopen, dan biedt de hoogte van de WOZ-waarde dus niet al te veel houvast. Een taxatie of waardebepaling door een makelaar is dan de beste optie.