Wie bepaalt de huizenprijzen?
Hoe werkt de huizenmarkt, waarom zijn de prijzen soms hoog, dan weer laag, en wie en wat is allemaal van invloed. In deze blog probeer ik dit uit te leggen. Ik doe dit aan de hand van de verschillende factoren die op de woningmarkt een rol spelen.
Korte termijn
Op de korte termijn bepaalt de consument de prijzen op basis van het marktmechanisme van vraag- en aanbod. Het gedrag van de consument is deels voorspelbaar, maar lang niet altijd. Het consumentenvertrouwen schommelt voortdurend, emotie, trends en berichten in de media spelen een belangrijke rol. De woningmarkt werkt natuurlijk niet zoals een willekeurig ander consumentenproduct dat op elk gewenst moment in elke gewenste hoeveelheid kan worden geproduceerd.
Langere termijn
Op langere termijn ligt dit wel anders. Bouwgrond is schaars, er gelden veel regels en de voorbereidingstijd van nieuwe bouwplannen vergt vaak tientallen jaren. De overheid is een belangrijke speler en heeft landelijk, provinciaal en op gemeenteniveau verschillende taken op het gebied van de huizenmarkt. Overheden bepalen bijvoorbeeld waar en hoeveel er gebouwd mag worden. Besluiten van de overheden zijn mede bepalend voor economische ontwikkelingen, werkgelegenheid, onderwijs, het huurbeleid, subsidies en belastingen en dus uiteindelijk het inkomen van mensen. De hoogte van de hypotheekrente wordt in feite op Europees niveau bepaald.
Crisis op de woningmarkt
Eind 2008 kwam de woningmarkt in een crisis terecht. Directe oorzaak vormde de banken- en financiële crisis welke in de Verenigde Staten ontstond. De woningmarkt werd in Nederland hard geraakt, het consumentenvertrouwen daalde tot het nulpunt, de kooplust verdween en de bouwsector halveerde in omvang. In Nederland duurde de crisis langer dan in Duitsland en België. Dat had alles te maken met de politieke situatie. Er waren verkiezingen op komst en onzekerheden en besluitenloosheid over de hypotheekrenteaftrek maakten kopers kopschuw. De gevolgen voor de Nederlandse economie waren niet mals.
De wederopstanding van de woningmarkt
De overdrachtsbelasting werd verlaagd en er kwam duidelijkheid over een beperkte hypotheekrenteaftrek. Het vertrouwen van de consument keerde terug. Vanaf medio 2013 zorgt de Europese centrale Bank er voor dat de hypotheekrente uitzonderlijk laag is. De opleving van de woningmarkt was daarom ook geen verrassing. Omdat er in de crisisperiode veel te weinig nieuwe woningen waren gebouwd, terwijl het aantal huishoudens alsmaar bleef stijgen, is het ook niet vreemd dat momenteel excessieve prijsstijgingen aan de orde van de dag zijn. Enerzijds worden er veel woningen opgekocht door beleggers voor de verhuur, anderzijds is er voor de meeste woningen zoveel belangstelling dat overal in het land vraagprijzen massaal worden overboden om een woning te kunnen bemachtigen. Voor makelaars is het grootste probleem om voldoende nieuwe woningen in bemiddeling te krijgen.